10 weetjes over Portugese olijfolie – #1

Zo oud als de weg naar Rome

Het telen van olijven werd al door de oude Romeinen gedaan. Rond het jaar 219 voor Christus vielen de Romeinen Spanje en Portugal binnen en droegen zij hun kennis over de olijventeelt over aan de lokale bevolking. In 711 na Christus vielen de Moren Portugal binnen. Ook zij waren thuis in de teelt van olijven, dus de ontwikkeling van de teelt in Portugal werd onder hun bewind verder voortgezet. In de loop van de eeuwen hebben de Portugezen hun kennis en kunde steeds verder geperfectioneerd. Misschien dat dat wel verklaart waarom dit relatief kleine land nu nog steeds aan bekendheid wint als het gaat om olijfolie!

Az-zait

Het Portugese woord voor olijfolie is azeite. Zoals heel veel woorden in de Portugese taal is ook dit woord een afgeleide uit het Arabisch. Het Arabische woord voor olijfolie is az-zait.

Olijven en wijndruiven

Je kunt je er waarschijnlijk weinig bij voorstellen… Er zijn wereldwijd honderden soorten olijven. Volgens verschillende bronnen zijn het er meer dan 1500. (Niet al deze soorten zijn geschikt voor consumptie!) En net als met wijndruiven heeft iedere soort olijf zijn eigen kenmerken, smaak, kleur en eigenschappen. Een deel hiervan wordt ook bepaald door het (micro-)klimaat waarin de olijfbomen groeien. De bekendste olijvenrassen zijn Cobrançosa en de Galega-vulgaris. Als het gaat om tafelolijven zijn het over het algemeen Maçanilha Algarvia, Negrinha de Freixo en Conserva de Elvas die lekker weggeknabbeld worden.

Olijfolie proeverij

Net als met wijn, kun je ook olijfolie proeverij bijwonen of zelf organiseren. De consistentie van Portugese olijfolie is over het algemeen vrij dik. Voor de rest is een proeverij een traktatie voor je zintuigen en een avontuur op zich. De kleurschakeringen van de olijfolien lopen van goudgeel tot groengeel. En de smaak? Zacht, of juist heel intens, zoet of een licht pikante “zing”, een klein bittertje of juist heel neutraal. Met iedere olijfolie die je proeft ontdek je andere kenmerken. Het is een beleving en een leuke uitdaging voor jezelf of om met een gezelschap een gezellige middag of avond te hebben.

Champagne onder de olijven

Er zijn een zestal regio’s in Portugal waar olijfolien worden geproduceerd met een beschermde oorsprongsbenaming. Deze worden aangeduid met DOP. Deze regio’s zijn, van noord naar zuid; Tras-os-Montes, Beira Interior, Ribatejo, Norte Alentejano, Alentejo Interior en Moura. De regio Beira Interior wordt soms in tweeën opgedeeld. Als dit het geval is, wordt er gesproken over Beira Alta en Beira Baixa. Vanzelfsprekend hebben beiden in dit geval die aanduiding DOP. Buiten deze regio’s zijn er natuurlijk nog veel meer gebieden waar olijfbomen groeien en Portugese olijfolie wordt vervaardigd. De olijfolie die hier vandaan komt mag geen DOP aanduiding voeren.

Een half miljoen

Een slordige 361.000 hectare grond in Portugal wordt gebruikt voor de teelt van olijven. Dat betekent dat er ruim een half miljoen voetbalvelden (505.602 om precies te zijn) vol olijfbomen te vinden zijn in Portugal. Ongeveer 493.500 van deze voetbalvelden zijn beplant met olijfbomen die geoogst worden voor de productie van olijfolie. De rest van de olijfboomgaarden leveren de oogst voor tafelolijven. Kun je je een voorstelling maken bij het leegeten van zo’n 12.000 voetbalvelden? Dat zijn een heleboel borrelplankjes, bacalhau a bras of pasta met kappertjes en olijven 😉

Zwemmen in olijfolie

Leuk om te weten hoeveel hectare olijfbomen er is, maar hoeveel olijfolie komt daar nu eigenlijk van af? Eén hectare olijfbomen is goed voor circa 510 liter olijfolie. Er is 352.404 hectare beplant voor vervaardigend van olijfolie. Dat levert dus nét geen 180 miljoen liter olijfolie op jaarbasis op. Een Olympisch zwembad bevat 2.5 miljoen liter water. Portugal produceert op jaarbasis dus voldoende olijfolie om 72 Olympische zwembaden te vullen met de lekkerste Portugese olijfolie. Het gros van deze olijven wordt geplukt tussen oktober en februari. Het is dus seizoensgebonden werk dat ruime biedt aan zo’n 32.000 fulltime werknemers.

Merkbekendheid

Er zijn meer dan 200 merken Portugese olijfolie. Gallo is één van de bekendste merken en ook Herdade do Esporão is vrijwel overal te verkrijgen. De meeste van de 200 merken hebben jammer genoeg zelfs voor de Portugezen zelf geen herkenning. Daarom zijn er buiten Portugal zo weinig merken olijfolie die herkend worden. Dat terwijl Portugal de vijfde grootste exporteur van olijfolie wereldwijd is!

Tiborna

Een tiborna is een warm plakje brood, besprenkeld met of gedoopt in Portugese olijfolie. In plaats van brood kan het ook een plakje geroosterde aardappel zijn. Vroeger werden deze gegeten in de molens waar de olijfolie werd geperst. Dit werd gedaan op de eerste dag om de kwaliteit van de olijfolie, de kwaliteit van dat oogstjaar, te bepalen.
Tegenwoordig wordt een tiborna veel meer aangekleed en kun je ze vergelijken met pinxos (Spaans) of bruscetta (Italiaans). Neem je deel aan een excursie of een olijfolieroute dan krijg je aan het einde vaak een traditionele tiborna voorgeschoteld als afsluiter.

Portugees eten

Zonder Portugese olijfolie geen Portugees eten. Olijfolie wordt voor meer gebruikt dan enkel het aanmaken van een salade of het bakken van een visje. Het wordt gebruikt om te koken, bakken, frituren, om te conserveren/in te maken of om het eten te “kruiden”. Olijfolie is een smaakmaker die op tal van manieren wordt gebruikt. Van het maken van de allerlekkerste rijst, het op smaak brengen van je amêijoas of het inmaken van olijven of kaas, olijfolie is een must voor bijna ieder Portugees gerecht.

Portugese olijfolie kopen

We hebben de 10 weetjes sneller bereikt dan we hadden gedacht. Daarom hebben we snel #1 toegevoegd aan de titel. In de loop van de tijd trakteren we jullie op een #2 aan weetjes over Portugese olijfolie en misschien volgt er zelfs nog wel een #3! Recepten voor moderne(re) tiborna zijn wat ons betreft een must, want de herkomst hiervan was voor ons ook nieuw.

Wil je ondertussen jouw Portugese olijfolie hier in Nederland kopen dan kun je natuurlijk terecht bij ons in de webwinkel. Een hoop van de verschillende smaken die we hebben beschreven kun je bij ons terugvinden. We zijn heel benieuwd naar wat jij als eerste gaat doen met jouw Portugese olijfolie. Ga je er gewoon mee koken, of was je van plan om zelf kaasjes te gaan inmaken? Of misschien heb je er wel heel andere plannen mee, want Portugese olijfolie is ook perfect als haarmasker of om een extreem droge huid weer zacht en soepel mee te krijgen!

Zou jij een proeverij voor Portugese olijfolie bestellen als we die zouden toevoegen aan de shop? Laat het ons weten in de comments, we zijn heel benieuwd!